Παγκοσμίως εμφανίζονται περίπου 160.000 νέα περιστατικά μελανώματος ετησίως.

Στους άντρες η συχνότερη εντόπιση είναι στην πλάτη ενώ στις γυναίκες στις κνήμες. Είναι ιδιαίτερα συχνό στην Καυκάσια φυλή και κυρίως στους Βορειοευρωπαίους. Με πολύ μεγάλη συχνότητα εμφανίζεται επίσης στην Αυστραλία, τη Βόρειο Αμερική, Ευρώπη, Νότιο Αφρική και Λατινική Αμερική.

Η εμφάνιση του μελανώματος είναι τόσο πιο συχνή όσο περισσότερο εκτεθειμένος είναι κάποιος στην ηλιοφάνεια και ταυτόχρονα όσο λιγότερη μελανίνη έχει το δέρμα του δηλαδή είναι λιγότερο προστατευμένο.

Το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί ως συνέχεια στην ανάπτυξη ενός σπίλου ή και σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος επί φυσιολογικού δέρματος.

Σε αρχικά στάδια το άτομο δεν αισθάνεται κάτι άλλα μόνο σε προχωρημένα μπορεί να υπάρχει κνησμός, πληγή ή να ματώνει.

Οι ενδείξεις μελανώματος αντιπροσωπεύονται από τον κανόνα A, B, C, D, E.

Asymmetry: δηλαδή ασυμμετρία που σημαίνει ότι η μισή βλάβη είναι διαφορετική από την άλλη μισή.

Borders: όρια τα οποία παρουσιάζονται ασαφή.

Color: το χρώμα δεν είναι ομοιόμορφο.

Diameter: διάμετρος μεγαλύτερη από 6 mm.

Evolving: παρουσιάζει γρήγορη εξέλιξη στο πέρασμα το χρόνου.

Όμως, το οζώδες μελάνωμα, το οποίο είναι και το κακοηθέστερο, έχει επιπλέον δυο χαρακτηριστικά:

1) προεξέχει πάνω από το επίπεδο του δέρματος και

2) είναι σκληρό και σταθερό.

Οι μεταστάσεις του μελανώματος μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα όπως απώλεια όρεξης, ζάλη, τάση προς έμμετο και κόπωση. Οι μεταστάσεις είναι σχετικές σπάνιες όταν το μελάνωμα βρίσκεται σε αρχικό στάδιο.

Λιγότερο από το 20% των μελανωμάτων που βρίσκονται σε αρχικό στάδιο δημιουργεί μεταστάσεις. Μεταστάσεις μπορούν να δημιουργηθούν κυρίως στον εγκέφαλο αλλά και στο συκώτι, οστά, όργανα της κοιλιάς ή λεμφαδένες.

Το αίτιο που προκαλεί την ανάπτυξη κακοήθους μελανώματος είναι οι μεταλλάξεις στο DNA του ατόμου.

Οι μεταλλάξεις αυτές έχουν να κάνουν κυρίως με περιβαλλοντολογικούς παράγοντες εκ των οποίων ο σημαντικότερος είναι η έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία. Η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί να προέρχεται από τον ήλιο ή ακόμα και από solarium, που χρησιμοποιούνται για το τεχνητό μαύρισμα. Σύμφωνα με μελέτη, τα άτομα τα οποία ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν συσκευές τεχνητού μαυρίσματος  πριν  την ηλικία των 30 ετών, είχαν 75% περισσότερες πιθανότητες ανάπτυξης κακοήθους μελανώματος.

Ο έμπειρος πλαστικός χειρουργός ή δερματολόγος είναι σε θέση να αναγνωρίσει με μεγάλο βαθμό προσέγγισης εάν κάποιος σπίλος είναι καλοήθης ή μελάνωμα.

Η διάγνωση προϋποθέτει μεγάλη εμπειρία του γιατρού διότι ιδίως σε αρχικά στάδια μπορεί να φαίνεται πολύ παρόμοιο με έναν καλοήθη σπίλο. Άτομα που έχουν οικογενειακό ιστορικό παρουσίας μελανώματος ή την κατάσταση εκείνη που ονομάζεται σύνδρομο δυσπλαστικού σπίλου, θα πρέπει να επισκέπτονται τον γιατρό τους  για εξέταση τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο ή να αυτοεξετάζονται. Η διάγνωση βασίζεται στον κανόνα A, B, C, D, E που προαναφέραμε.

Τη μόνη σίγουρη διάγνωση μας τη δίνει η βιοψία του δέρματος. Εάν υπάρχει υποψία κακοήθους μελανώματος, η βιοψία θα πρέπει να είναι και αφαίρεση. Δεν θα πρέπει η βιοψία να γίνεται παίρνοντας μόνο ένα κομμάτι της βλάβης, αλλά παίρνοντας ολόκληρη τη βλάβη μαζί με ένα τμήμα υγιούς δέρματος γύρω από αυτήν. Το σημαντικότερο όλων για την καλή πορεία της υγείας του ατόμου είναι η έγκυρη διάγνωση. Θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι ένα μελάνωμα αν το προλάβουμε σε αρχική φάση και το αφαιρέσουμε δεν θα μας δημιουργήσει κανένα πρόβλημα στην υπόλοιπη ζωή μας. Εάν όμως καθυστερήσουμε το πιθανότερο είναι ότι θα πρόκειται για ένα λάθος με μοιραίο αποτέλεσμα.

Η βαρύτητα και ο βαθμός ανάπτυξης του μελανώματος, όταν αυτό παρουσιαστεί, καταγράφονται με διάφορους τρόπους. Ένα είναι το βάθος κατά Clark. Αυτό έχει να κάνει με τη στοιβάδα του δέρματος στην οποία έχουν διεισδύσει τα καρκινικά κύτταρα. Μια άλλη κατηγοριοποίηση είναι κατά Breslow, το οποίο αναφέρει το μέγιστο πάχος του μελανώματος κατά τη βιοψία.

Τα άτομα που έχουν πολλούς σπίλους για παρακολούθηση είναι αρκετά δύσκολο να μπορέσουν να καταλάβουν την μεταβολή αυτών των σπίλων στο πέρασμα του χρόνου. Σε αυτή την περίπτωση ενδείκνυται η χαρτογράφηση των σπίλων. Στην πράξη πρόκειται για ένα είδος φωτογράφησης όπου κρατώντας φωτογραφίες μπορούμε σε μεταγενέστερο στάδιο να συγκρίνουμε το κάθε σπίλο χωριστά για να δούμε εάν έχει υποστεί μεταβολή..

Η σταδιοποίηση βασίζεται κυρίως στα αποτελέσματα της βιοψίας.

Κατά βάση η σταδιοποίηση γίνεται με δύο παραμέτρους, η μία είναι το επίπεδο κατά Clark και η άλλη το βάθος κατά Breslow.

Τα στάδια του μελανώματος που μετρούν το ποσοστό των ατόμων που επιβιώνουν μετά από πέντε χρόνια.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΤΑ CLARK :

Στάδιο 0: Μελάνωμα in situ (Clark Level I), 99.9% επιβίωση

Στάδιο I / II: Διηθητικό μελάνωμα, 89–95% επιβίωση

• T1a:Λιγότεροα από 1.0 mm βάθος του αρχικού όγκου, χωρίς εξέλκωση και μιτώσεις < 1/mm2
• T1b: Λιγότερο από 1.0 mm βάθος του αρχικού όγκου, με εξέλκωση ή μιτώσεις ≥ 1/mm2
• T2a: 1.01–2.0 mm βάθος του αρχικού όγκου, χωρίς εξέλκωση.

Στάδιο II: Υψηλού ρίσκου μελάνωμα, 45–79% επιβίωση

• T2b: 1.01–2.0 mm βάθος αρχικού όγκου, με εξέλκωση
• T3a: 2.01–4.0 mm βάθος αρχικού όγκου , χωρίς εξέλκωση
• T3b: 2.01–4.0 mm βάθος αρχικού όγκου, με εξέλκωση
• T4a: Βάθος αρχικού όγκου μεγαλύτερο 4.0 mm, χωρίς εξέλκωση
• T4b: Βάθος αρχικού όγκου μεγαλύτερο 4.0 mm, με εξέλκωση

Στάδιο III: Περιοχικές μεταστάσεις, 24–70% επιβίωση

• N1: Ένας μόνο διηθημένος λεμφαδένας
• N2: Δύο έως τρεις διηθημένοι λεμφαδένες ή περιοχικές δερματικές μεταστάσεις
• N3: Τέσσερεις θετικοί λεμφαδένες ή ένας λεμφαδένας και περιοχικές δερματικές μεταστάσεις

Στάδιο IV: Απώτερες μεταστάσεις, 7–19% επιβίωση

• M1a: Απώτερες δερματικές μεταστάσεις, με φυσιολογική LDH
• M1b: Πνευμονικές μεταστάσεις, με φυσιολογική LDH
• M1c: Άλλες απώτερες μεταστάσεις ή με αυξημένο LDH

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΤΑ BRESLOW

Επίπεδο 1: ανάπτυξη μικρότερη ή ίση με 0.75 mm

Επίπεδο 2: από 0.75 mm έως 1.5 mm

Επίπεδο 3: από 1.51 mm έως 2.25mm

Eπίπεδο 4: από 2.25 mm εως 3mm

Eπίπεδο 5: ανάπτυξη μεγαλύτερη από 3mm

Oι στατιστικές 5ετούς επιβίωσης έχουν δώσει:

Πάχος μικρότερο από 1mm, πενταετής επιβίωση 95% έως 100%

Πάχος 1 έως 2 mm, πενταετής επιβίωση 80% έως 96 %

Πάχος 2.1 έως 4 mm, πενταετής επιβίωση 60% έως 75%

Πάχος πάνω από 4 mm, πενταετής επιβίωση 50%.

Με βάση όλα τα ανωτέρω καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το κακοήθες μελάνωμα εάν διαγνωστεί σε αρχικό στάδιο θεραπεύεται χωρίς να δημιουργήσει κανένα απολύτως πρόβλημα στο μέλλον.

Η αμέλεια και η προσέλευση στο γιατρό σε καθυστερημένο στάδιο μπορεί να σημάνει μία πολύ μεγάλη ταλαιπωρία ή ακόμη και τον θάνατο. Είναι πραγματικά άδικο να διακινδυνεύει κανείς την ίδια την ζωή του για ένα είδος όγκου ο οποίος μπορεί εύκολα να διαγνωστεί διότι βρίσκεται στην επιφάνεια του σώματος κι επομένως να θεραπευτεί.